Ik heb altijd het geluk gehad om in een creatieve en innovatieve context te werken: in de top van de fotografie, de reclamewereld van de jaren tachtig en bij verschillende creatieve communicatiebureaus. Tot op de dag vandaag staat creativiteit centraal in m’n werk. En ook in m’n gezin. Bij de zoektocht naar een middelbare school voor m’n zoon is het een belangrijk criterium. Omdat ik er heilig van overtuigd ben dat ieder individu en iedere organisatie creativiteit en innovatie nodig heeft om zich te ontwikkelen.
Toch worstel ik met een dilemma. Juist in zo’n creatieve context kom ik vaak schaamte tegen. Schaamte die wordt veroorzaakt door gedachten als ‘ik ben niet goed genoeg’, ‘waarom zouden ze naar mij luisteren’, ‘hij is beter dan ik, ‘anderen hebben veel meer ervaring’, ‘laat ik mijn mond maar houden’. Etcetera. Ik denk dat iedereen wel eens last heeft van dit soort kwelduivels. Vaak worden die gedachten gestimuleerd door dominante collega’s, managers en/of bazen.
Peter Sheahan van ChangeLabs, een internationaal adviesbureau dat grote gedragsveranderingsprojecten opzet en uitvoert, zegt hierover:
‘Schaamte is op een geniepige manier funest voor innovatie. Elke keer als iemand een nieuw idee verzwijgt dan kun je er donder op zeggen dat schaamte een rol speelt. Het is die diepgeworstelde angst bij ons allemaal om ongelijk te hebben, om afgekraakt te worden, en om ons minderwaardig te voelen die ons ervan weerhoudt om juist die risico’s te nemen die nodig zijn om onszelf en organisaties vooruit te helpen.
Wil je een creatieve en innovatieve cultuur zorg dan voor teams die zich kwetsbaar op durven stellen. En dat begint bij managers die dat moeten leren. Het idee dat de manager altijd alle touwtjes in handen moet hebben en overal een antwoord op moet weten, is zowel achterhaald als achterlijk. Anderen krijgen hierdoor namelijk het gevoel dat ze minder weten en minder waard zijn. En dat is het beste recept voor risicomijding. Schaamte leidt tot angst. Angst tot risicomijding. En risicomijding is funest voor innovatie.’
Waar het op neerkomt, is dat we om grote moed te tonen en de kracht van kwetsbaarheid te kunnen ervaren, we een goed gevoel van eigenwaarde moeten hebben. Ik roep alle leiders van organisaties, onderwijsinstellingen en van gezinnen op om eens bij zichzelf na te gaan hoe zij creativiteit en innovatie stimuleren. En welke rol schaamte en kwetsbaarheid hierbij spelen.
De bekende onderzoekster en schrijfster Brené Brown helpt ons een handje. Zij heeft Het Leiderschapsmanifest geschreven van De Kracht van Kwetsbaarheid. Hier te downloaden. En voor degenen die haar werk nog niet kennen: de beroemde TED talk en haar boek over Kwetsbaarheid zijn ook zeer de moeite waard!
